Kolezyum’u bilmeyen yoktur öyle değil mi? Dünyanın bildiği, herkesin görmek istediği, hayranlık uyandıran o tarihi yapı, yıllardır sergilediği görkemi ile adeta Roma’nın simgesidir. Kolezyum diğer bir adıyla Flavian bir amfitiyatrodur. Flavian amfitiyatrosu olarak kayıtlarda geçen yapı Avrupa’nın en büyük açık hava müzesi olarak da kendini gösterir. Roma tarihi pek çok olay, kalıntı ve eserden oluşur. Yüzyıllardır Roma tarihine ev sahipliği yapan ve simge yapı denilince ilk akla gelen Kolezyum, Roma’nın yanı sıra dünyanın da en büyük amfitiyatrosu olma özelliğini elinde bulundurur.
Kolezyum, tarihin komutanı Vespasianus tarafından MS 72 yılında yapımına başlanmış bir yapıdır. Ancak yapımı Vespasianus döneminde tamamlayan yapı, MS 80 yılında Titus döneminde tamamlanmıştır. Zaman içinde değişikliklere uğrayan Kolezyum, günümüzdeki halini Domitian Hükümdarlığı zamanında almıştır. Dünya yapıları içinde ihtişamı ile baş döndüren pek çok tarihi yapı vardır. Ancak Kolezyum hem ihtişamı hem de tarihi tanıklık yapan muhteşem gösterişi ile herkeste hayranlık uyandırmış ve uyandırmaya devam etmektedir. İtalya ve özellikle Roma herkesçe ziyaret edilmek istenir. Ancak Roma’ya bu kadar ilgi uyandıran bir gerçek varsa o da hiç kuşkusuz Kolezyum’dur.
Kolezyum’un Özellikleri
Kolezyum, her ne kadar şahsına münhasır bir yapı olsa da insan elinden çıkmış en gösterişli yapıdır desek yanılmış olmayız. Bu devasa yapının yapımında traverten kireç taşı, tüf ve beton kullanılmıştır. Romalı mühendislerin akıl ve bilgilerinin harmanlandığı yapı kemer kullanılarak oluşturulmuştur. Roma imparatorluğunun zenginliğinin ve asaletinin yansıtıldığı Kolezyum, aynı zamanda imparatorluğun gücünü simgelemektedir.
Yarım tiyatro şeklinde tasarlanan Kolezyum’un dış cephesinin yapımında traverten taşları kullanılmıştır. Tiyatronun içindeki oturma alanları ise seyircilerin rahat etmesi göz önünde bulundurularak mermer bloklardan hazırlanmıştır. Bu devasa yapının inşasında kullanılan taşlar, şehirdeki yerel taş ocaklarında yapılmıştır. Kemer ve kubbeleri ile ihtişamına mühendislik harikası katan yapının kapasitesi ise 50.000 ila 80.000 civarındadır. Yapının ne denli büyük olduğunu da seyirci kapasitesinden anlamak mümkündür. Büyüklüğü ve toplam kapasitesinin fazla olması Kolezyum’un gladyatör savaşları haricinde çeşitli etkinlikler için de kullanılmasını sağlamıştır. Tüm bu nedenlerden dolayı bu muazzam yapı tarihe tanıklık etmiştir.
Kolezyum her ne kadar gladyatör savaşlarına sahne olsa ve günümüzde de kuruluş amacı tam olarak bu bilinse de tiyatro oyunları, hayvan avları ve akla gelebilecek çeşitli etkinlikler için kullanılmıştır. Ancak gladyatör savaşları dendiğinde Kolezyum ilk akla gelen ve her daim akıllarda bu anlamda anılacak bir yapıdır. Çeşitli tarihi filmlere ve belgesellere konu olmuş olan bu devasa amfitiyatro, seyircilerin coşkun bir kalabalık oluşturmasına neden olan gladyatör savaşları ile adını tarihe yazdırmıştır.
Kolezyum’un Sanatsal Özellikleri
Kolezyum 4 katlı bir yapıdır. Her katta 80 olmak üzere toplam 240 kemer kullanılarak yapılmıştır. Beton, bu devasa yapıyı ayakta tutan en önemli elemandır. Her ne kadar yapımında çeşitli tüf ve taşlar kullanılsa da günümüze kadar canlı kalmasını sağlayan en önemli malzeme betondur. Kolezyum’un dış cephesinin yüksekliği 48 metredir. Aynı zamanda Kolezyum’un dış duvarlarında gömme sütunlar göze çarpar.
Zamanın Roma tarihinde sınıfsal farklılıklar göz önünde bulundurularak bir oturma düzeni oluşturulmuştur. Köleler ve düşük sınıfa mensup olanlar arenanın üst kısımlarında otururken imparatorlar ön sıralarda oturmuştur. Roma mimarisi denilince akla ilk gelen heykeller ve freskler Kolezyum’un iç dekorasyonunu süsleyen önemli özelliklerdir. Dünyanın çeşitli ülkeleri ve bu ülkelerdeki yapılar, mimari zenginliğin de yansıtıldığı önemli özellikler gösterir. Ancak Kolezyum Roma mimarisinin zenginliğini ve görkemini yansıtmakta en hayranlık uyandıran yapılar arasında kendine ciddi bir yer edinmiştir.
Kolezyum içinde mahzenler, köle ve hayvan odaları da mevcuttur. Yapı içinde görünmeyen bu alanlar Kolezyum’un alt düzeneklerinde yer almaktadır. Bu düzenekler dövüşçülerin ve hayvanların arenaya çıkmasını sağlayan gizli bölmelerdir. Mahzenler dövüşçüleri, köleleri ve elbette hayvanları saklamak için çeşitli amaçlar doğrultusunda kullanılmıştır. Köle odalarında ise köleler eğitilir ve gösterilere hazırlanırdı. En iyi performansı sergileyen köle de yüksek sınıfa mensup insanlar tarafından satın alınırdı. Yine hayvan odaları da hayvanlara yönelik gösterilerde boy gösterecek hayvanların tutulduğu ve eğitildiği odalardır.
Kolezyum’un Tarihi Önemi
Her ne kadar günümüzdeki hali çeşitli depremlerde yıkılan bölümlerinin eksik görünmesine neden olsa da Kolezyum Roma tarihinin en önemli yapısıdır. Depremde yıkılan bölümlerde arta kalan taşlar zaman içinde çalınmıştır. Öneminden ve özelliklerinden bu denli bahsedilen bir yapının dünya harikaları içinde yer almaması olmazdı. Bu nedenle Kolezyum 2007 tarihinde Dünyanın 7 harikası içindeki yerini almıştır. Aynı zamanda Kolezyum 1980 yılında Unesco Dünya Mirası olarak da ilan edilmiştir.
Kolezyum tarihi yolculuk içinde çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapmıştır evet. Ancak günümüzde de Roma’da düzenlenen çeşitli etkinlikler ve organizasyonlar için de kullanılmaktadır.
